W publikacji omówiono konstrukcję prawną zabezpieczeń z wykorzystaniem zarówno ubezpieczeń majątkowych, jak i na życie. Wyjaśniono treść praw i obowiązków stron stosunków prawnych nawiązywanych w związku z funkcjonowaniem ubezpieczeń spłaty kredytu. Wskazano, w jaki sposób może dojść do skorzystania z zabezpieczeń tego rodzaju, jakie mogą być konsekwencje biernej postawy banku jako zabezpieczonego wierzyciela oraz jak postępować w przypadku odmowy wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego.
Autor przedstawił także problemy związane z wadliwymi sposobami powiązań ochrony ubezpieczeniowej ze stosunkiem kredytowym w treści ogólnych warunków ubezpieczeń życiowych oraz sposobami finansowania kosztów ochrony ubezpieczeniowej.
W opracowaniu uwzględniono treść nowej Rekomendacji U, do której stosowania banki zobowiązane są od lipca 2024 r. Odwołano się też obszernie do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.
Publikacja zainteresuje adwokatów, radców prawnych i sędziów w następujących sprawach:
Jako pomoc dla prawników praktyków zatrudnionych w bankach książka będzie mieć wartość nieocenioną, zwłaszcza dla dyrektorów departamentów w bankach odpowiedzialnych za:
Wykaz skrótów | str. 11
Wprowadzenie | str. 15
Rozdział I. Fenomen współpracy bankowo-ubezpieczeniowej w obszarze ubezpieczeń spłaty kredytu | str. 21
- Ramy współpracy bankowo-ubezpieczeniowej w obszarze ubezpieczeń spłaty kredytu | str. 21
1.1. Zjawisko bancassurance | str. 21
1.2. Podmioty stosunków prawnych nawiązywanych w ramach współpracy bankowo-ubezpieczeniowej w obszarze zabezpieczeń spłaty kredytu | str. 26
1.3. Obowiązujące regulacje dotyczące współpracy bankowo-ubezpieczeniowej | str. 29
1.4. Specyfika ubezpieczeń spłaty kredytu w kontekście współpracy bankowo-ubezpieczeniowej | str. 34
- Ryzyka działalności kredytowej | str. 36
- Zarządzanie ryzykiem kredytowym z wykorzystaniem ubezpieczeń spłaty kredytu | str. 39
3.1. Analiza zdolności kredytowej | str. 39
3.2. Identyfikacja ryzyka a zabezpieczenie spłaty kredytu | str. 41
3.3. Walory ubezpieczeń jako instrumentu zabezpieczenia spłaty kredytu | str. 42
- Rola banku w nawiązywaniu stosunków ubezpieczenia spłaty kredytu | str. 45
- Podsumowanie | str. 48
Rozdział II. Konstrukcja zabezpieczenia spłaty kredytu z wykorzystaniem umowy ubezpieczenia | str. 51
- Umowa kredytu i zabezpieczenie jego spłaty | str. 51
1.1. Umowa kredytu | str. 51
1.2. Zabezpieczenie spłaty kredytu | str. 55
1.3. Zabezpieczenie spłaty kredytu sensu stricto | str. 57
- Podstawy ustanowienia zabezpieczenia z wykorzystaniem umowy ubezpieczenia | str. 60
2.1. Ustanowienie zabezpieczenia spłaty kredytu jako obowiązek kredytobiorcy | str. 60
2.2. Specyfika ubezpieczeń jako form zabezpieczenia spłaty kredytu | str. 66
2.3. Umowa o ustanowienie zabezpieczenia | str. 69
2.4. Umowa zobowiązująca do ustanowienia zabezpieczenia w systemie prawnym RPA | str. 73
- Zaspokojenie kredytodawcy przez ubezpieczyciela i jego konsekwencje dla stosunku kredytowego | str. 76
- Spełnienie świadczenia przez ubezpieczyciela a wygaśnięcie zobowiązania z umowy kredytu | str. 88
4.1. Powierniczy charakter usytuowania banku w roli wierzyciela zakładu ubezpieczeń | str. 88
4.2. Wypłata świadczenia ubezpieczeniowego a przedterminowa spłata kredytu | str. 91
- Obowiązek banku zaspokojenia się z przedmiotu zabezpieczenia | str. 95
- Odpowiedzialność banku za realizację praw z przedmiotu zabezpieczenia | str. 101
- Nieważność umowy kredytu a los prawny ubezpieczenia jego spłaty | str. 110
- Podsumowanie | str. 116
Rozdział III. Umowa ubezpieczenia na życie jako instrument zabezpieczenia spłaty kredytu | str. 121
- Umowa ubezpieczenia na życie kredytobiorcy | str. 121
1.1. Funkcje ochrony ubezpieczeniowej w umowie ubezpieczenia na życie kredytobiorcy | str. 121
1.2. Warunki adekwatności ochrony ubezpieczeniowej | str. 124
1.3. Charakter prawny umowy ubezpieczenia na życie jako ubezpieczenia spłaty kredytu na tle prawno-porównawczym | str. 131
- Wskazanie uposażonego jako prawne zabezpieczenie spłaty kredytu | str. 138
2.1. Charakter prawny wskazania uposażonego | str. 138
2.2. Wskazanie uposażonego a przelew praw z umowy ubezpieczenia na życie | str. 141
2.3. Wskazanie uposażonego jako zabezpieczenie wierzytelności | str. 144
2.4. Postulaty de lege ferenda dotyczące wskazania zabezpieczającego | str. 147
- Skutki prawne świadczenia uposażonemu kredytodawcy dla stosunku kredytowego | str. 150
- Ochrona praw spadkobierców wobec realizacji prawnego zabezpieczenia wierzytelności kredytowej z wykorzystaniem umowy ubezpieczenia na życie | str. 156
- Rozmiar zabezpieczonej wierzytelności kredytowej a sposób określenia sumy ubezpieczenia | str. 165
5.1. Suma ubezpieczenia a blankietowe odesłanie do salda kredytu | str. 165
5.2. Problem niedozwolonego charakteru postanowień umowy kredytu dla określenia wysokości sumy ubezpieczenia | str. 170
- Podsumowanie | str. 184
Rozdział IV. Umowa ubezpieczenia majątkowego jako instrument zabezpieczenia spłaty kredytu | str. 187
- Ubezpieczenie nieruchomości | str. 187
1.1. Ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych | str. 187
1.2. Ubezpieczenie od utraty wartości nieruchomości | str. 191
1.3. Ubezpieczenie nieruchomości a ubezpieczenie przedmiotu zabezpieczenia hipotecznego | str. 194
- Inne ubezpieczenia majątkowe charakterystyczne dla stosunków kredytowych | str. 200
2.1. Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego | str. 200
2.2. Ubezpieczenie pomostowe | str. 205
2.3. Ubezpieczenie płatności (spłaty bieżących rat kredytu) | str. 210
- Przelew wierzytelności z umowy ubezpieczenia majątkowego jako prawne zabezpieczenie spłaty kredytu | str. 214
3.1. Przedmiot przelewu | str. 214
3.2. Szczególne cechy przelewu wierzytelności ubezpieczeniowej | str. 221
3.3. Uwagi prawnoporównawcze na tle systemu prawnego RPA | str. 227
- Regres ubezpieczeniowy w przypadku ubezpieczeń ryzyk własnych banku | str. 233
4.1. Niewykonanie umowy kredytu a regres ubezpieczeniowy | str. 233
4.2. Finansowanie kosztów ochrony ubezpieczeniowej przez kredytobiorcę a regres ubezpieczeniowy | str. 239
- Podsumowanie | str. 246
Rozdział V. Dystrybucja i finansowanie ubezpieczeń spłaty kredytu | str. 251
- Bank jako dystrybutor ubezpieczeń spłaty kredytu | str. 251
1.1. Dystrybucja krzyżowa umowy ubezpieczenia | str. 251
1.2. Analiza wymagań i potrzeb ubezpieczającego kredytobiorcy | str. 258
1.3. Bank jako pośrednik ubezpieczeniowy i zleceniobiorca usług płatniczych | str. 265
- Ubezpieczenia ochrony spłaty kredytu (PPI) na rynku brytyjskim | str. 273
2.1. Payment protection insurance | str. 273
2.2. Działania nadzorczo-regulacyjne organów ochrony prawa w Wielkiej Brytanii | str. 276
- Finansowanie kosztów ochrony ubezpieczeniowej przez kredytobiorcę | str. 282
3.1. Świadczenia należne bankowi z tytułu umowy kredytu | str. 282
3.2. Ubezpieczenia indywidualne kredytobiorcy | str. 285
3.3. Problem wysokości prowizji pośrednika w orzecznictwie brytyjskim | str. 287
3.4. Ubezpieczenia grupowe (na cudzy rachunek) | str. 293
3.5. Ubezpieczenia ryzyk własnych banku | str. 296
- Finansowanie ochrony ubezpieczeniowej jako cel kredytu | str. 301
4.1. Mechanizm finansowania ochrony ubezpieczeniowej a stosunek ubezpieczenia | str. 301
4.2. Opłata na sfinansowanie składki ubezpieczeniowej zapłaconej przez ubezpieczający bank jako cel kredytu | str. 302
4.3. Kredytowanie kosztów składki ubezpieczeniowej sensu stricto | str. 308
4.4. Problem kredytowania składki ubezpieczeniowej w praktyce i orzecznictwie brytyjskim | str. 312
- Podsumowanie | str. 315
Bibliografia | str. 321
