Tematyka skargi kasacyjnej w procesie cywilnym jest niezwykle istotna ze względu na swoją złożoność oraz znaczenie dla możliwości usuwania z obrotu prawnego prawomocnych orzeczeń sądowych.
W książce przedstawiono sposoby korzystania z procesowo dopuszczalnych środków obrony przed niekorzystnymi skutkami rozstrzygnięcia wydanego przez sąd drugiej instancji. Oceniono najczęściej występujące w praktyce podstawy kasacyjne służące obronie interesów stron w obecnej rzeczywistości prawnej oraz przedstawiono te okoliczności, które taką podstawą nie mogą być ze względu na ograniczenia ustawowe. Argumentację poparto licznymi odesłaniami do ugruntowanych poglądów, ale także najnowszych trendów prezentowanych w doktrynie i orzecznictwie.
W opracowaniu uwzględniono zmiany procedury cywilnej wprowadzone bardzo obszernymi nowelizacjami Kodeksu postępowania cywilnego z 4 lipca 2019 r. i z 7 lipca 2023 r., jak również – w założeniu tymczasowe – rozwiązania przyjęte w tzw. tarczach antycovidowych.
Książka zainteresuje przede wszystkim praktyków stosujących prawo cywilne, w tym zwłaszcza sędziów, adwokatów i radców prawnych. Może przyczynić się do standaryzacji praktyk prawniczych w zakresie konstruowania skarg kasacyjnych, zapewniając tym samym jednolitość interpretacji przepisów prawnych.
Wykaz skrótów | str. 11
Wprowadzenie | str. 15
Rozdział I
Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię (Ireneusz Wolwiak) | str. 19
- Uwagi wprowadzające | str. 19
- Wykładnia przepisów prawa materialnego | str. 22
2.1. Uwagi wstępne | str. 22
2.2. Koncepcje wykładni | str. 26
2.2.1. Wykładnia klaryfikacyjna | str. 31
2.2.2. Wykładnia derywacyjna | str. 37
2.2.3. Analiza dalszych postulatów w zakresie wykładni | str. 42
2.2.4. Reguły wnioskowania | str. 49
- Błędna wykładnia prawa materialnego jako podstawa skargi kasacyjnej | str. 56
3.1. Istota zarzutu błędnej wykładni prawa materialnego | str. 56
3.2. Stanowisko Sądu Najwyższego w przedmiocie wykładni prawa materialnego | str. 68
3.3. Sporządzenie zarzutu błędnej wykładni prawa materialnego | str. 72
- Podsumowanie | str. 76
Rozdział II
Naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie (Aneta Mendrek) | str. 79
- Uwagi wprowadzające | str. 79
- Pojęcie prawa materialnego w rozumieniu pierwszej podstawy kasacyjnej | str. 81
- Naruszenie prawa materialnego – zagadnienia szczegółowe | str. 83
3.1. Naruszenie lex contractus z perspektywy pierwszej podstawy kasacyjnej | str. 83
3.2. Charakter autonomicznych źródeł prawa pracy | str. 85
3.3. Odróżnienie prawa materialnego i procesowego | str. 86
3.4. Prawo kolizyjne i prawo obce | str. 92
3.5. Naruszenie przepisów regulujących warunki uznania orzeczenia sądu państwa obcego lub wyroku sądu polubownego | str. 94
3.6. Rozgraniczenie sfery faktów od sfery prawa | str. 95
3.7. Poprawne sformułowanie skargi kasacyjnej | str. 98
3.8. Objęcie pierwszą z podstaw kasacyjnych naruszenia prawa materialnego niewytkniętego w postępowaniu apelacyjnym | str. 101
- Wzajemna relacja podstaw kasacyjnych | str. 102
- Wzajemna relacja obu postaci naruszenia prawa materialnego | str. 105
- Niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego | str. 107
- Skutki niewłaściwego określenia postaci naruszenia prawa materialnego | str. 115
- Braki w ustaleniach faktycznych jako niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego (błąd subsumcji) | str. 121
- Podsumowanie | str. 124
Rozdział III
Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (Maciej Rzewuski) | str. 127
- Uwagi wprowadzające | str. 127
- Naruszenie przepisów postępowania | str. 128
2.1. Przepisy postępowania a przepisy prawa materialnego | str. 128
2.2. Zarzut naruszenia przepisów postępowania | str. 131
2.3. Ograniczenie naruszenia przepisów postępowania do sądu drugiej instancji | str. 135
- Związek kauzalny między naruszeniem przepisów postępowania a kształtem zaskarżonego rozstrzygnięcia | str. 137
- Istotność naruszenia przepisów postępowania | str. 142
- Nieważność postępowania jako podstawa kasacyjna | str. 148
- Wybrane zagadnienia szczegółowe | str. 152
6.1. Wady uzasadnienia orzeczenia jako podstawa kasacyjna | str. 152
6.2. Zarzut naruszenia art. 382 k.p.c. | str. 156
6.3. Naruszenie przepisów postępowania w ujęciu transgranicznym | str. 159
- Podsumowanie | str. 159
Rozdział IV
Naruszenie podstawowych zasad porządku prawnego (udział w postępowaniu kasacyjnym Prokuratora Generalnego) (Arkadiusz Bieliński) | str. 161
- Uwagi wprowadzające | str. 161
- Podmioty szczególnie uprawnione | str. 163
- Status prokuratora na gruncie postępowania kasacyjnego | str. 166
- Możliwość wniesienia kilku skarg kasacyjnych w tożsamej sprawie | str. 170
- Podstawy skargi kasacyjnej wnoszonej przez Prokuratora Generalnego | str. 172
- Weryfikacja spełnienia przesłanki kwalifikowanej przez Prokuratora Generalnego | str. 177
- Podsumowanie | str. 179
Rozdział V
Naruszenie konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela (udział w postępowaniu kasacyjnym Rzecznika Praw Obywatelskich) (Joanna May) | str. 181
- Uwagi wprowadzające | str. 181
- Status i uprawnienia Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 183
- Legitymacja Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 186
- Wniesienie skargi kasacyjnej przez Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 189
- Prymat interesu prywatnego nad interesem publicznym | str. 191
- Kwalifikowana podstawa skargi kasacyjnej | str. 192
- Konstytucyjne wolności oraz prawa człowieka i obywatela | str. 195
- Podsumowanie | str. 199
Rozdział VI
Naruszenie praw dziecka (udział w postępowaniu kasacyjnym Rzecznika Praw Dziecka) (Magdalena Rzewuska) | str. 201
- Uwagi wprowadzające | str. 201
- Kompetencje Rzecznika Praw Dziecka | str. 202
- Wniesienie skargi kasacyjnej przez Rzecznika Praw Dziecka | str. 206
- Podstawy skargi kasacyjnej wnoszonej przez Rzecznika Praw Dziecka | str. 209
- Istota praw dziecka | str. 215
- Pojęcie „dziecko” | str. 219
- Zasada dobra dziecka | str. 223
- Przykłady skarg kasacyjnych wniesionych przez Rzecznika Praw Dziecka | str. 226
- Podsumowanie | str. 230
Rozdział VII
Zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (Bartosz Trocha) | str. 233
- Uwagi wprowadzające | str. 233
- Geneza regulacji art. 398[3] § 3 k.p.c. | str. 234
- Istota regulacji art. 398[3] § 3 k.p.c. | str. 242
3.1. Uwagi ogólne – identyfikacja węzłowych problemów | str. 242
3.2. Pojęcie zarzutów dotyczących ustalenia faktów | str. 246
3.3. Pojęcie zarzutów dotyczących oceny dowodów | str. 252
3.4. Cel zakazu z art. 398[3] § 3 k.p.c. | str. 257
- Przepis art. 398[3] § 3 k.p.c. a podstawa kasacyjna dotycząca naruszeń prawa procesowego | str. 263
4.1. Uwagi ogólne | str. 263
4.2. Przepis art. 398[3] § 3 k.p.c. a naruszenia dotyczące gromadzenia i weryfikowania twierdzeń o faktach | str. 265
4.3. Przepis art. 398[3] § 3 k.p.c. a naruszenia dotyczące uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji w zakresie jego podstawy faktycznej | str. 270
4.4. Przepis art. 398[3] § 3 k.p.c. a naruszenia wybranych przepisów o postępowaniu apelacyjnym | str. 274
4.5. Konsekwencje pośredniego zakwestionowania ustalenia faktów lub oceny dowodów w ramach podstawy kasacyjnej z art. 398[3] § 1 pkt 2 k.p.c. | str. 277
- Przepis art. 398[3] § 3 k.p.c. a podstawa kasacyjna dotycząca naruszeń prawa materialnego | str. 278
- Konsekwencje naruszenia przez stronę zakazu z art. 398[3] § 3 k.p.c. | str. 287
- Podsumowanie | str. 291
Bibliografia | str. 293
O Autorach | str. 309
